Het zal je maar gebeuren. Ben je net gedoopt en de hemel in geprezen door de stem van God, wordt je plotseling de woestijn ingestuurd. U hoorde het zojuist in het evangelie. Het overkomt Jezus. Hij kiest er niet zelf voor. Dezelfde Geest die hem geprezen heeft, drijft Hem nu notabene naar de woestijn, de plaats waar honger wordt geleden, waar mensen dorsten naar een ander.
In de woestijn wordt Jezus door satan op de proef gesteld, horen wij. Geweldig Jezus, dat God het zo met jou ziet zitten! Grijp je kans! Zorg dat je aanzien krijgt! Macht! Geld! Een hoge troon! Ga er op zitten en speel voor God. Ik zal je meer mens maken dat je eigenlijk bent. Dat klinkt aantrekkelijk. Wat is daar nu op tegen?
Het evangelie wil ons laten zien dat dit soort verleidingen verkeerd aflopen. Een mens die meer wil zijn dan hij is, een mens die God wil zijn, die gaat vroeg of laat tegen de vlakte. Jezus is niet uit op macht. Hij wil geen stenen in brood kunnen veranderen. Hij wil dat brood gedeeld wordt, zodat de hongerigen kunnen eten.
Brood staat voor alle mogelijkheden waarmee wij ons leven zin en inhoud geven: voedsel, macht, geld, gezondheid, succes. Jezus zegt: hoe goed die dingen allemaal ook kunnen zijn, ze mogen je leven niet bepalen. ‘Een mens leeft niet van brood alleen.’ Mensen leven ook van het Woord dat God tot hen spreekt, het Woord dat leidt, dat ons door alle tijden zijn boodschap doet verstaan zoals geschreven in het lied dat wij gezongen hebben voor de lezingen van vandaag.
Jezus wordt bekoord door de duivel en wij weten dat hij in 2022 nog bestaat.
We hoeven maar om ons heen te kijken en we zien de duivelse krachten aan het werk in die grote wereld en in ons eigen leven. Oorlog, geweld, macht, manipulatie, terrorisme, discriminatie, haat, liefdeloosheid. Zij maken constant deel uit van ons leven. Wij worden er mee geconfronteerd, of we het willen of niet. De afgelopen weken staan de dagen in het teken van oorlog, een oorlog die dichtbij komt. Elke dag rollen de beelden onze kamers binnen. Beelden van gebombardeerde steden, tanks in de straten, mensen in tomeloos verdriet, mensen die schuilen in metrostations. En honderdduizenden, misschien miljoenen vluchtelingen op zoek naar veiligheid en geborgenheid.
Jezus leerde ons dat echt gezag niet op macht gebaseerd is. Je kunt misschien wel mensen naar je hand zetten (en dat gebeurt op grote schaal in onze wereld). Maar dat levert op den duur geen betrokkenheid, liefde en vriendschap op. Echt gezag is niet gebaseerd op macht maar op solidariteit, op samen delen, samen organiseren.
Ooit zijn de Israëlieten vreemdeling geweest, onderdrukt door de machthebbers. En toen kwam de belofte van God van bevrijding en een eigen land: een land van melk en honing. Een land waar ze zich kunnen vestigen, een nieuw thuis. Een beweging van een zwervend bestaan naar een land waar het volk zich kan vestigen.
De mensen waarvoor Vastenactie dit jaar campagne voert maken de omgekeerde beweging mee. Ze hebben land waar ze geworteld zijn en generaties lang een bestaan hebben opgebouwd. Ze hebben grond om te bewerken, water bij de hand en kunnen de oogst verkopen op de lokale markt. Uit de wouden, rivieren en kustgebieden kunnen ze hun voedsel aanvullen met vlees, vis, kruiden en dergelijke. Vandaag de dag worden ze beroofd van hun land; ze worden onder druk gezet, hun rechten worden met voeten getreden. Hun kostbare grond wordt afgepakt en waar zij wonen komen palmolieplantages of sojavelden, mijnbouw of er staat een waterkrachtcentrale gepland.
Het is dus van groot belang dat er goed geregelde landrechten zijn voor de lokale gemeenschappen én voor natuur en milieu. In het laatste parochieblad heeft u kunnen lezen over het onrecht in veel landen, maar ook hoe Vastenactie landen steunt. Afgelopen woensdag kreeg ik een bericht dat Vastenactie zich ook gaat inzetten voor de vluchtelingen uit Oekraïne, die hun land door de oorlog vernietigd zien worden.
Aan het begin van deze viering heeft Nel ons verteld over de gebroken voet die symbool staat voor alle plekken waar mensen geweld wordt aangedaan. Met een gewonde voet kun je niet meer gaan of staan waar je wilt, maar het beeld verwijst ook naar beweging en verandering. De Veertigdagentijd nodigt ons uit om nieuw leven te brengen in de brouwerij van onze wereld en op te komen voor mensen die monddood worden gemaakt. We worden uitgedaagd het onrecht aan te klagen, en met onze handen te werken aan een wereld van vrede en gerechtigheid waarin iedereen een plaats krijgt.
Laten wij beginnen!